Kampinos Dunes – Project implementation
We invite you to watch a short film showing the implementation of the “Kampinoskie Wydmy” project.
Głównym celem projektu „Dla zachowania bioróżnorodności – ochrona siedlisk i gatunków na obszarach wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego” w skrócie „Kampinoskie Wydmy” (nr projektu POIS.02.04.00-00-0016/18) było zachowanie i poprawa stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków związanych przede wszystkim z suchymi, ubogimi siedliskami wydm śródlądowych (jeden z najlepiej zachowanych kompleksów tych wydm w Europie Środkowej), a także kompleksów grądów oraz dąbrów świetlistych na pasach wydmowych i na Równinie Łowicko-Błońskiej, w obrębie Puszczy Kampinoskiej, będącej zarówno parkiem narodowym, obszarem Natura 2000, jak i rezerwatem biosfery UNESCO.
Powierzchnia siedlisk wspieranych w celu uzyskania lepszego statusu ochrony wyniosła łącznie 1685,38 ha i objęła sześć typów siedlisk.
Zapraszamy do zapoznania się z filmami ukazującymi przyrodę „Kampinoskich wydm”.
https://wydmy.kampinoski-pn.gov.pl/film-o-projekcie/
https://wydmy.kampinoski-pn.gov.pl/kampinoskie-wydmy-film-z-realizacji-projektu/
Projekt finansowany był ze środków pomocowych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, oś priorytetowa: II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, działanie: 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna. Instytucją Wdrażającą było Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych.
Termin realizacji projektu (okres kwalifikowalności wydatków): 01.07.2019 r. – 31.12.2023 r.
Wartość projektu wyniosła 13 925 076,80 zł. Środki Unii Europejskiej stanowiły 85% wartości przedsięwzięcia (12 197 743,95 zł), pozostałe 15% (2 152 543,05 zł) to środki krajowe (dotacja budżetu państwa, środki własne KPN).
W projekcie wykonano m.in. realizację następujących zadań:
Jednym z głównych celów dla jakich Kampinoski Park Narodowy został powołany w 1959 roku było zachowanie wydm śródlądowych w pradolinie Wisły. Kampinoskie wydmy, choć w głównej mierze porośnięte borami sosnowymi i mieszanymi, są też dogodnym miejscem występowania specyficznych, cennych zbiorowisk półnaturalnych, powstałych wskutek działalności człowieka na suchych, ubogich piaskach, w warunkach dużego dostępu światła słonecznego. Zbiorowiska te są rzadkie w skali Parku, kraju a nawet Europy, dlatego uznano je za siedliska przyrodnicze Natura 2000 wymagające szczególnej ochrony (siedliska z Zał. I Dyrektywy Siedliskowej). Są to:
Siedliska te powstały wskutek działalności człowieka – zamierzonej (dawna gospodarka leśna oraz użytkowanie lasów przez miejscową ludność: zbiór chrustu, grabienie ścioły) i niezamierzonej (pożary celowo lub przypadkowo zaprószone przez ludzi). Bardzo często płaty tych zbiorowisk współwystępują w jednym kompleksie przestrzennym przenikając się nawzajem i zastępując w miarę zmieniających się nieznacznie warunków siedliskowych. Warto wspomnieć, że wrzosowiska w całej Europie uznawane są za jedno z najważniejszych siedlisk dla dzikich zapylaczy. W wyniku zaprzestania ekstensywnej działalności gospodarczej w lasach oraz skutecznej ochrony przeciwpożarowej te siedliska niemal nie wykształcają się już w nowych miejscach, a postępujące procesy naturalne prowadzą do ich zanikania i stopniowego odtwarzania borów sosnowych i mieszanych.
Do zbiorowisk półnaturalnych zaliczają się także
Ich niewielkie płaty wytworzyły się na niektórych południowych stokach wydm, na styku z bagnami, w bardziej wilgotnych i żyznych warunkach siedliskowych. Są one tzw. zbiorowiskami zastępczymi grądów, a więc powstały w ich miejscu w wyniku wypasu prowadzonego w lasach i redukcji podszytu. Preferują gleby świeże (nie suche i nie mokre), zasobne w związki organiczne. Drzewostan jest w nich luźniejszy niż w grądach, tworzą go dęby, lipy, graby, klony, czasem stare sosny będące pozostałością dawnych nasadzeń. Niewiele jest też drzew i krzewów w podszycie, dzięki czemu do dna lasu dociera więcej światła. Zaprzestanie wypasu w lasach i zbierania chrustu prowadzi do regeneracji grądów i zaniku gatunków światłożądnych.
Wszystkie wyżej wymienione zbiorowiska półnaturalne zajmują w parku łączną powierzchnię niespełna 200 ha (0,5% powierzchni), zaś wszystkie płaty w Polsce zajmują zaledwie 0,15% powierzchni kraju.
Na żyźniejszych, zazwyczaj południowych stokach wydm oraz na Równie Łowicko-Błońskiej dogodne warunki rozwoju znajdują także grądy subkontynentalne Tilio-Carpinetum – siedlisko przyrodnicze o kodzie 9170, które w przeciwieństwie do ww zbiorowisk półnaturalnych nie jest zagrożone procesami sukcesji naturalnej i zazwyczaj nie wymagałoby specjalnych zabiegów ochrony zachowawczej, gdyby nie zagrożenie ze strony gatunków inwazyjnych. Niegdyś ten typ lasu liściastego naturalnie pokrywał większą część naszego kraju, na mapach potencjalnej roślinności naturalnej Polski lasy grądowe stanowią ponad 40% powierzchni kraju. Ponieważ jednak zajmowały one gleby żyzne, najbardziej przydatne dla rolnictwa, a także siedliska nadające się pod zabudowę i hodowlę lasów gospodarczych – podobnie, jak w całej Europie – pierwotne lasy grądowe niemal zupełnie zostały wytrzebione. Szacuje się, że gdyby nie zniekształcenia roślinności, spowodowane przez człowieka, grądy na terenie KPN zajmowałyby ponad 12 600 ha (30% powierzchni parku, z tego na pasach wydmowych – 20%, na pasach bagiennych – ponad 40%). Obecnie jednak grądy, w tym te zniekształcone, zajmują zaledwie ok. 1020 ha, co stanowi niespełna 3% powierzchni parku. Dlatego tak ważna jest ich ochrona. Jednym z głównych zagrożeń dla grądów jest inwazja obcych gatunków roślin, zwłaszcza czeremchy amerykańskiej i dębu czerwonego.
W projekcie ochroną czynną objęto:
Przy okazji ochrony muraw poprawiono stan ochrony następujących gatunków roślin:
– 2 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (PCKR – Kazimierczakowa i in red. 2014): sasanka otwarta Pulsatilla patens (kod 1477, PCK – EN), leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum (kod 1437, PCK – VU),
– 2 gatunków krytycznie zagrożonych (CR) wg PCKR – piaskowiec trawiasty Arenaria graminifolia, podejźrzon rutolistny Botrychium multifidum oraz 2 gatunki zagrożone (EN) – goździk siny Dianthus gratianopolitanus, lepnica drobnokwiatowa Silene borysthenica,
– ponadto 17 gatunków, w tym 14 uwzględnionych w Polskiej czerwonej liście paprotników i roślin kwiatowych (Kazimierczakowa i in. 2016) np. wężymord stepowy Scorzonera purpurea, zimoziół północny Linnaea borealis, mącznica lekarska Arctostaphyllos uva-ursi, sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis, widlicz spłaszczony Diphasiastrum complanatum i 3 objętych jedynie ochroną gatunkową
oraz porostów:
– 1 gatunek objęty ochroną ścisłą – chrobotek alpejski Cladonia stellaris oraz 4 gatunki objęte ochroną częściową: chróścik karłowaty Stereocaulon condensatum, chrobotek leśny Cladonia arbuscula, chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina, płucnica islandzka Cetraria islandica.
Wybrane gatunki roślin, które można spotkać na chronionych siedliskach
Murawy szczotlichowe: szczotlicha siwa Corynephorus canescens, koniczyna polna Trifolium arvense, sporek wiosenny Spergula vernalis, porosty: chrobotki Cladonia ssp., chróściki Stereocaulon ssp.
Murawy ciepłolubne: strzęplica sina Koeleria glauca, goździk piaskowy Dianthus arenarius, goździk siny Dianthus gratianopolitanus, lepnica drobnokwiatowa Silene borysthenica, lepnica wąskopłatkowa Silene otites, sasanka łąkowa Pulsatilla pratensis, leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum, kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, łyszczec baldachogronowy Gypsophila fastigiata, traganek piaskowy Astragalus arenarius, chaber nadreński Centaurea stoebe, chaber driakiewnik Centaurea scabiosa.
Wrzosowiska: wrzos zwyczajny Calluna vulgaris, turzyca wrzosowiskowa Carex ericetorum, mącznica lekarska Arctostaphyllos uva-ursi, gorysz pagórkowy Peucedanum oreoselinum, jastrzębiec baldaszkowaty Hieracium umbellatum, nawłoć pospolita Solidago virgaurea, wężymord niski Scorzonera humilis, przetacznik leśny Veronica officinalis, kosmatka polna Luzula campestris, borześlad (knotnik) zwisły Pohlia nutans.
Bory chrobotkowe i suche bory sosnowe: piaskowiec trawiasty Arenaria graminifolia i przechodzące z ww. siedlisk, chrobotek alpejski Cladonia stellaris oraz 4 gatunki objęte ochroną częściową: chróścik karłowaty Stereocaulon condensatum, chrobotek leśny Cladonia arbuscula, chrobotek reniferowy Cladonia rangiferina, płucnica islandzka Cetraria islandica,
Dąbrowy świetliste: rutewka orlikolistna Thalictrum aquilegiifolium, pięciornik biały Potentilla alba, orlik pospolity Aquilegia vulgaris, naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, dzwonek brzoskwiniolistny Campanula persicifolia, dzwonek jednostronny Campanula rapunculoides, lilia złotogłów Llilium martagon, koniczyna dwukłosowa Trifolium alpestre, bodziszek czerwony Geranium sanguineum, przytulia pospolita Galium mollugo.
Grądy: zawilec gajowy Anemone nemorosa, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis, gwiazdnica wielkokwiatowa Stellaria nemorum, kokorycz pusta Corydalis cava, kopytnik pospolity Asarum europaeum, groszek wiosenny Lathyrus vernus, miodunka ćma Pulmonaria obscura, czworolist pospolity Paris quadrifolia, trzmielina brodawkowata Euonymus verrucosa.
Wszystkie działania podjęte w projekcie były nakierowane na poprawę stanu siedlisk przyrodniczych, które stanowią także miejsce życia zwierząt. Dlatego na większych murawach i wrzosowiskach pozostawiano kępy zadrzewień i pojedyncze samotne drzewa, które stanowią miejsca schronienia, lęgów i czatownie ptaków. Natomiast w dąbrowie świetlistej pozostawiano pojedyncze martwe stojące i leżące kłody dużych drzew (zwłaszcza dębów), które kolonizowane są przez grzyby, śluzowce i owady stając się miejscem żerowania niektórych gatunków ptaków.
Murawa szczotlichowa
Murawa szczotlichowa
Murawa ciepłolubna
Murawa ciepłolubna
Wrzosowisko
Wrzosowisko
Bór chrobotkowy
Bór chrobotkowy
Dąbrowa świetlista
Dąbrowa świetlista
Grąd subkontynentalny
Grąd subkontynentalny
Zespół projektu tworzyli pracownicy KPN:
z Zespołu ds. Nauki i Monitoringu Przyrody:
z Gospodarstwa Szkółkarskiego:
Służby terenowe:
Dodatkowo w realizację projektu są zaangażowani pracownicy działów:
We invite you to watch a short film showing the implementation of the “Kampinoskie Wydmy” project.
Zapraszamy do zapoznania się z krótkim filmem ukazującym realizację projektu „Kampinoskie Wydmy”.
W dniu 31.12.2023 r. Kampinoski Park Narodowy zakończył realizację projektu „Dla zachowania bioróżnorodności – ochrona siedlisk i gatunków na obszarach wydmowych Kampinoskiego Parku Narodowego” w skrócie „Kampinoskie Wydmy” (nr projektu POIS.02.04.00-00-0016/18). Projekt został sfinansowany ze środków pomocowych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, oś priorytetowa: II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian…
W ostatnich miesiącach intensywnie prowadziliśmy zabiegi ochronne w projekcie Kampinoskie Wydmy. Najnowsze prace polegały głównie na usuwaniu drzew i krzewów, ograniczaniu występowania drzewiastych inwazyjnych gatunków obcego pochodzenia oraz ograniczaniu występowania inwazyjnych gatunków zielnych obcego pochodzenia. Na dzień dzisiejszy objętych zabiegami zostało już 1575,46 ha z planowanych 1624,00 ha, co stanowi 97,01% zaplanowanych do zabiegów ochrony…
Na przełomie 2022 i 2023 roku w oddziale nr 140 obwodu ochronnego (leśnictwa) Janówek przeprowadzono zabiegi zwalczania gatunków obcych oraz poprawy stanu siedlisk przyrodniczych chronionych w ramach europejskiej sieci Natura 2000 (w tym: borów chrobotkowych, wrzosowisk i muraw szczotlichowych). Działania te miały także na celu poprawę warunków siedliskowych dla gatunków związanych z wydmami w Kampinoskim…
W dniach 26-27 września 2022 r. odbyły się „Warsztaty dobrych praktyk w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych, w tym: muraw, wrzosowisk i widnych lasów oraz ograniczania występowania inwazyjnych gatunków obcych”. Było to wspólne przedsięwzięcie dwóch (spośród wielu) projektów realizowanych w Kampinoskim Parku Narodowym: „Dla zachowania bioróżnorodności – ochrona siedlisk i gatunków na obszarach wydmowych Kampinoskiego Parku…
W dniach 15, 16, 19 i 20 września 2022 r. odbyło się „Szkolenie w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych, w tym: muraw, wrzosowisk, widnych lasów oraz ograniczania występowania inwazyjnych gatunków roślin”. Szkolenie to zostało zorganizowane w ramach projektu „Kampinoskie wydmy” i dotyczyło siedlisk chronionych w ramach projektu. Pierwszego dnia odbyła się część kameralna, w ramach której…
Od końca maja 2022 r. w ramach projektu „Kampinoskie wydmy” prowadzone są prace związane z ograniczaniem występowania gatunków obcych (czeremchy amerykańskiej, dębu czerwonego, klonu jesionolistnego, robinii akacjowej, rdestowca ostrokończystego). W przypadku drzew i krzewów działania polegają na ich wycinaniu (w przypadku większych osobników) lub ich wyrywaniu (mniejsze/młode osobniki) gatunków obcych. W przypadku szczególnie groźnego rdestowca…
Informujemy, że w ramach projektu „Kampinoskie wydmy” opublikowano ogłoszenie dotyczące przetargu nieograniczonego na “Wykonanie działań ochronnych na obszarze projektu “Kampinoskie wydmy” w latach 2022-2023” (link do ogłoszenia: https://bip.kampinoski-pn.gov.pl/index.php/przetargi-publiczne/1405-przetarg-nieograniczony-na-wykonanie-dziaa-ochronnych-na-obszarze-projektu-kampinoskie-wydmy-w-latach-2022-2023). Zapraszamy do składania ofert.
We invite you to watch a short film showing the nature of “Kampinos dunes”.
W najbliższych dniach odbędą się wstępne konsultacje rynkowe dotyczące postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na „Wykonanie działań ochronnych na obszarze projektu „Kampinoskie wydmy” w latach 2022-2023”. Celem wstępnych konsultacji rynkowych jest przygotowania postępowania i poinformowania wykonawców o swoich planach i wymaganiach dotyczących zamówienia. Zgłoszenia można składać:a) osobiście, w siedzibie Zamawiającego;b) za pośrednictwem poczty elektronicznej na…
Zapraszamy do zapoznania się z krótkim filmem ukazującym przyrodę „Kampinoskich wydm”.
Miło nam poinformować, że wszystkie prace realizowane na podstawie umów zawartych w ramach przetargu nieograniczonego na „Wykonanie działań ochronnych na obszarze projektu w Kampinoskim Parku Narodowym w latach 2020-2021”, zostały zakończone. Zgodnie ze wskazanym powyżej zamówieniem, w latach 2020 – 2021, wykonano prace na powierzchni ok. 978 ha. Aktualnie trwają intensywne prace administracyjne nad przygotowaniem…
W grudniowym Biuletynie Informacyjnym Miasto i Gmina Łomianki (12/2021) ukazał się krótki artykuł nawiązujący do działań realizowanych w projekcie z zakresu ochrony czynnej – https://lomianki.pl/ftp/biuletyn/BIUM_12_2021_do_netu_mniejszy.pdf
W pierwszych dniach grudnia zostały zamontowane tablice informacyjno-edukacyjne przybliżające zagadnienia z zakresu działań ochrony czynnej, które są realizowane w projekcie „Kampinoskie wydmy”. Tablice zostały zamontowane m.in. na parkingu Palmiry – wieś, na terenie Gospodarstwa Szkółkarskiego w Julinku oraz przy przecięciu niebieskiego i czarnego szlaku w sąsiedztwie Łużowej Góry. Wszystkich turystów przemierzających szlaki turystyczne zachęcamy do…
W dniach 23-24 września 2021 r. w Supraślu odbyła się konferencja pt.: „Stan i ochrona widnych lasów oraz związanych z nimi gatunków roślin”. Na spotkaniu zaprezentowano zagadnienie „Stan zachowania i ochrona borów chrobotkowych na Mazowszu”, gdzie przedstawiono m.in. siedliska na których realizowane są działania z zakresu ochrony czynnej w projekcie „Kampinoskie wydmy”. Autorami prezentowanego zagadnienia…
W ramach prowadzonych działań informacyjno-promocyjnych ukazała się broszura o projekcie “Kampinoskie wydmy”, w języku polskim i angielskim.
W sierpniowym Izabelińskim miesięczniku “Listy do sąsiada” ukazał się artykuł “ZŁOTE PIASKI W WERSJI KAMPINOSKIEJ” o przyrodzie kampinoskich wydm. Całość dostępna na stronie Centrum Kultury Izabelin pod adresem: https://centrum.izabelin.pl/listy-do-sasiada/
Wykonywane są etapowo prace związane z ograniczaniem rdestowca, który jest gatunkiem obcym i inwazyjnym we florze polskiej. W 2021 roku wykonano dwa zabiegi na tych samych powierzchniach. Pierwszy etap polega na wykopaniu kłączy przy użyciu koparki. Drugi etap realizowany miesiąc później polega na wykopaniu pozostałych kłączy, które wypuszczają pędy. W 2021 roku przewiduje się trzeci…
W dniach 17-18 czerwca 2021 r. na terenie Nadleśnictwa Spychowo odbyła się konferencja pt.: „Zwalczanie inwazyjnych gatunków roślin w lasach, ze szczególnym uwzględnieniem czeremchy amerykańskiej”. Na spotkaniu dr Anna Otręba (kierownik gospodarstwa szkółkarskiego w Julinku, sprawująca w realizowanym projekcie merytoryczny nadzór nad działaniami z zakresu ograniczania gatunków obcych) zaprezentowała temat „Ograniczanie występowania czeremchy amerykańskiej w…
W dniu 17.06.2021r. w Kampinoskim Parku Narodowym odbyło się terenowe posiedzenie Rady Naukowej. W ramach poruszanych zagadnień zaprezentowano m.in. działania realizowane na terenie Obwodu Ochronnego Janówek w ramach projektu „Kampinoskie wydmy”. Prowadzone działania mają na celu m.in. poprawę warunków siedliskowych dla borów chrobotkowych i muraw szczotlichowych.
W filmach w skrócie pokażemy najbardziej charakterystyczne i najważniejsze aspekty prowadzonych działań. Tego trudnego zadania podjął się Grzegorz Okołów – fotograf, filmowiec, przyrodnik, znawca Kampinoskiego Parku Narodowego, który zna wiele tajemnic przyrody Puszczy i z wyczuciem wychwytuje to, co decyduje o jej specyfice.”
W „Tygodniku Nowodworskim” ukazał się artykuł autorstwa Pani Marzeny Dobraczyńskiej „Kampinoskie wydmy – czas na prace porządkowe” na temat działań realizowanych w projekcie. Z artykułem można zapoznać się na stronie – http://nowodworski.info/powiat-kampinoskie-wydmy-czas-na-prace-porzadkowe/
Od połowy maja 2021 w ramach projektu „Kampinoskie wydmy” kontynuowane są prace związane z ograniczaniem występowania gatunków obcych (czeremchy amerykańskiej, dębu czerwonego, klonu jesionolistnego, robinii akacjowej). Działania polegają na wycinaniu drzew i krzewów lub na wyrywaniu młodych osobników gatunków obcych. Zabiegi będą przeprowadzane od maja do października bieżącego roku na terenie Obwodów Ochronnych: Kaliszki, Lipków,…
Prace realizowane w projekcie mają na celu ochronę cennych i rzadkich w skali Europy siedlisk (wrzosowisk, muraw i borów chrobotkowych), wykonywane są m.in. w okolicach Góry Ojca, Łużowej Góry, Janówka, Kaliszek, Korfowego, Górek i Sowiej Woli. Największym zagrożeniem dla tych półnaturalnych typów zbiorowisk jest zarastanie oraz inwazja gatunków obcych, a w niektórych przypadkach także erozja…
Kampinoski Park Narodowy
ul. Tetmajera 38
05-080 Izabelin
tel. (022) 722 60 01, 722 60 21
fax: (022) 722 65 60
Strona www: http://kampinoski-pn.gov.pl
E-mail: wydmy@kampinoski-pn.gov.pl
Deklaracja dostępności
Kampinoski Park Narodowy zobowiązuje się zapewnić dostępność swojej strony internetowej zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Oświadczenie w sprawie dostępności ma zastosowanie do strony internetowej projektu Kampinoskie Wydmy.
Data publikacji strony internetowej: 21-05-2021
Data ostatniej istotnej aktualizacji: 21-05-2021
Strona internetowa jest częściowo zgodna z ustawą o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych z powodu niezgodności lub wyłączeń wymienionych poniżej:
Oświadczenie sporządzono dnia: 28-05-2021. Deklarację sporządzono na podstawie samooceny przeprowadzonej przez podmiot publiczny.
Na stronie internetowej można używać standardowych skrótów klawiaturowych przeglądarki.
Strona nie posiada aplikacji mobilnych.